Helpt aanzuren veenweidebodem de veenmosgroei?
Veenmossen zijn een doel in bepaalde natuurgebieden, maar ook een potentieel nat gewas. Veenmossen horen nat te zijn, maar met die droge zomers van tegenwoordig valt dat nog niet mee. Dan is bevloeiing met buitenwater nodig, maar de kwaliteit daarvan is vaak niet al te best. B-Ware onderzoekt de effecten van waterkwaliteit op veenmosgroei, en of het aanzuren van water gunstig is. Na veelbelovende labresultaten is er nu een praktijkproef met aanzuren in het Ilperveld. Gijs van Dijk van B-Ware en Bas Rijs van Landschap Noord-Holland vertellen er meer over.
“Als we veenbodems willen vernatten”, aldus Gijs van Dijk, onderzoeker bij B-Ware, “is er natuurlijk ander landgebruik nodig. Je kunt lisdodde of riet telen, maar een mogelijk gewas is ook veenmos. Geteeld veenmos is namelijk een prima vervanger van turf in potgrond of tuinsubstraat. En als we eenmaal het telen van veenmos in de vingers hebben, kunnen ook natuurgebieden ervan profiteren”, denkt Van Dijk. “Er zijn al voorbeeldprojecten waar in 10 jaar 30 centimeter veenmos is gegroeid, dat is best mooi.”
In het Ilperveld loopt al jaren een proef op een stuk voormalige landbouwgrond waarvan de toplaag is verwijderd. Daarna is er verhakseld veenmos over uitgestrooid. “Dat ging eigenlijk best goed”, vertelt Van Dijk. “Tot de droge zomers van 2018 en 2019. Het veenmos verdroogde, en toen we het gingen bevloeien met boezemwater, stierf het af.”
Hard water boosdoener
B-Ware deed vervolgens proeven in het laboratorium om te zien waar hem dat nou in zat. “Het bleek dat zout en pH niet de ergste boosdoeners waren, maar wel waterstofbicarbonaat, HCO3. Hard water dus. Dat is relatief gunstig, want dat is simpel te neutraliseren met zoutzuur.” Vervolgproeven moesten uitwijzen of aanzuren inderdaad werkte. “We hebben hele rijen met bekertjes met plukjes veenmos ingezet in ons lab, die gevuld met boezemwater uit het Ilperveld en Ankeveen, met en zonder zuur. En toen gemeten en gekeken wat er gebeurde. De resultaten zijn overduidelijk: de veenmossen in aangezuurd water bleven groen en vitaal, en de mossen in puur boezemwater werden bleek en stierven langzaam maar zeker af.”
Zoutzuur in het Ilperveld
Tijd om af te reizen naar het Ilperveld, om te zien of het ook in de praktijk kan werken. Bas Rijs, boswachter van Landschap Noord-Holland in het Ilperveld, laat de proef zien. “Het proefperceel van 1 hectare is met damwand afgesloten van het overige water. We hebben er opnieuw 30 bigbags veenmos over uitgestrooid. Sinds 6 weken draait er een aanzuringsinstallatie. Daar komt het boezemwater doorheen, en zolang de pH hoger is dan 4, wordt er zoutzuur aan toegevoegd voordat het in het proefvak stroomt.”
Rijs laat zien dat het water in het proefvak al flink lager is dan in de boezem. In de boezem is de pH bijna 8, en in het proefvak zit het al onder de 6. We streven naar een pH van ongeveer 4,5, dus dat zal nog even duren.” Maar tot nu toe ziet het er best goed uit, vindt Rijs. “Het begint echt aan te slaan. Kijk, hier zie je tussen het gras mooie frisgroene veenmossen staan. We streven naar vlakdekkend 2 tot 4 centimeter veenmosgroei per jaar!”
