Veen aan Zee

Wat is Veen aan Zee?

De concentratie zout in grond- en oppervlaktewater in West Nederland neemt toe, met verstrekkende gevolgen voor zowel de landbouw als de natuur en het waterbeheer. De beschikbaarheid van zoetwater in de zomerperiode neemt sterk af door klimaatverandering en toegenomen waterbehoefte. Veen aan Zee is een thema binnen het VIPNL-programma dat zich enerzijds richt op de complexe uitdagingen die verzilting veroorzaakt in de Nederlandse veenweidegebieden en anderzijds op de veranderende waterbeschikbaarheid. Het thema is daarmee binnen én buiten de veenweidegebieden relevant.

Het onderzoek richt zich allereerst op hoe verzilting bodemprocessen beïnvloedt, zoals de afbraak van veen en de uitstoot van broeikasgassen. Daarnaast worden de bredere effecten van deze processen op het landgebruik onderzocht, waaronder de impact op veehouderij, landbouwgewassen en de biodiversiteit in de veenweidegebieden.

Het project houdt zich ook bezig met de zogenaamde systeemvraag, waarbij gekeken wordt naar technische en landschappelijke veranderingen die nodig zijn om een toekomstig hydrologisch systeem te beheren waarin zoet en zout water naast elkaar bestaan. Tot slot is er een focus op governance: hoe beleidsmaatregelen en samenwerkingen tussen verschillende stakeholders kunnen bijdragen aan een transitie naar een toekomstbestendig veenweidelandschap.

Waarom is het belangrijk?

Veen aan Zee is essentieel omdat het inspeelt op waterbeschikbaarheid én verzilting. De afnemende toevoer van de rivieren in de zomer vraagt om ófwel meer buffering van zoet water in de winterperiode, ófwel het verminderd doorspoelen van polders met zoet water, ófwel de inzet van brak water.

Alle drie de bovengenoemde scenario’s hebben gevolgen voor landbouw en natuur. Hoe groot deze gevolgen zijn en welke maatregelen nodig zijn om tot een goede systeeminrichting te komen wordt per scenario onderzocht in Veen aan Zee. Het onderzoek stelt beleidsmakers in staat een weloverwogen keuze te maken voor de waterhuishouding van Nederland. En meer beeld te schetsen welke landschap en landgebruik hierbij het beste past.

Het is daarmee – anders dan andere VIPNL-thema’s – een systeemstudie met landelijk, regionaal en lokaal schaalniveau, zodat op deze schaalniveaus duidelijk wordt welke maatregel het meest passend is. Tot op heden zijn er verschillende waterschappen en provincies waarbij nog niet actief wordt nagedacht over verzilting, terwijl waterbeschikbaarheid wél prominent op de agenda staat. Veen aan Zee biedt de koppeling tussen beide problematieken. De gecombineerde effecten van klimaatverandering, zeespiegelstijging en bodemdaling leiden tot een steeds zouter grond- en oppervlaktewater , wat ernstige gevolgen heeft voor de landbouw, natuur en waterbeheer. Zonder maatregelen zullen deze veranderingen de voedselproductie, de biodiversiteit en de waterkwaliteit bedreigen, terwijl ze tegelijkertijd bijdragen aan broeikasgasemissies en bodemdaling.

Het project is belangrijk omdat het zoekt naar duurzame oplossingen die verschillende sectoren samenbrengen. Het richt zich op het begrijpen van hoe verzilting bodemprocessen beïnvloedt, maar ook op de praktische consequenties voor landgebruik en waterbeheer. Daarbij houdt het rekening met economische, ecologische en beleidsmatige aspecten. Door specifieke casussen te bestuderen, biedt “Veen aan Zee” ook lokaal toepasbare inzichten die een breed scala aan stakeholders kunnen ondersteunen, van boeren tot beleidsmakers.

De kennis en innovaties uit dit project helpen Nederland zich aan te passen aan klimaatverandering en bieden kansen voor een toekomstbestendige inrichting van het veenweidelandschap.

Thematrekker

Roel van Gerwen (Natuurlijke Zaken)

E-mailadres:
r.vangerwen@natuurlijkezaken.nl

Projectsecretaris

Gerben Kalkman (Landschap Noord-Holland

E-mailadres:
g.kalkman@landschapnoordholland.nl

  • Mariët Hefting (VU Amsterdam)
  • Gijs van Dijk (B-WARE)
  • Idse Hoving (WUR)
  • Matty Berg (VU Amsterdam)
  • Wilco Non (Natuurlijke Zaken)
  • Joost Delsman (Deltrares)
  • Arjen Roelandse (Acacia Water)
  • Niek Smal (Karres en Brands)
  • Peter de Ruyter (Bureau Peter de Ruyter)
  • Geert Jan Zweegman (APPM)
  • Emiel Stal (APPM)
  •  Ministerie LVVN
  • Provincies Groningen en Noord-Holland
  • STOWA

volgt

DISCLAIMER

Veen aan Zee is allereerst gebaseerd op een analyse van bestaand wetenschappelijk onderzoek. Daarna worden onderzoeken gedaan en toekomstscenario’s uitgewerkt. Bij zowel landgebruikers als beleidsmakers staat verzilting als probleem nog niet op het netvlies. “De complexiteit van het landelijk gebied is al groot genoeg!” Het is daarom onzeker of en hoe er draagvlak zal zijn voor de verschillende scenario’s die worden geschetst. Het is niet de ambitie van Veen aan Zee om draagvlak te verwerven. Wel is de volgende vraag van groot belang in het onderzoek: “Hoe en met wie kunnen de verschillende scenario’s worden gerealiseerd?”

De in dit project gepresenteerde bevindingen en aanbevelingen zijn bedoeld als richtlijnen voor betrokkenen bij waterbeheer, landbouw, natuurbeheer en beleidsvorming. Zij dienen echter niet als definitieve of bindende oplossingen.

De voorgestelde maatregelen, zoals vernatting of actieve verzilting, kunnen verschillende effecten hebben, afhankelijk van lokale omstandigheden, en moeten per situatie zorgvuldig worden afgewogen. Specifieke toepassingen van de resultaten vereisen aanvullende regionale analyses en overleg met betrokken stakeholders.

Meer over thema

Op dit moment is er nog geen nieuws over dit thema.

Stand van zaken

Het project bevindt zich momenteel in fase -4 van de innovatiefunnel, ideeën.

Pilotlocaties

Volgt komend jaar.

Relatie met andere VIPNL thema’s

CONTACT

Roel van Gerwen (Natuurlijke Zaken)

E-mailadres:
r.vangerwen@natuurlijkezaken.nl

Gerben Kalkman (Landschap Noord-Holland

E-mailadres:
g.kalkman@landschapnoordholland.nl