Met zoute klei niet over één nacht ijs
Op één van de eerste zonovergoten voorjaarsdagen van 2023 hijsen onderzoekers van het Louis Bolk Instituut zich in hun zwarte regenpakken. In een Fries weiland smeren ze tussen kleurige rijen paaltjes een flinke laag waddenslib over het gras. Ze onderzoeken het effect van klei op CO2-uitstoot en bodemleven. Maar… waarom zoute klei?
Om met die laatste vraag te beginnen: zoute klei is in Friesland gewoon heel veel voorhanden. Om de Waddenzee bevaarbaar te houden wordt het slib uit geulen regelmatig verplaatst. Met het slib kun je dan net zo goed lokaal iets nuttigs doen.
En klei heeft de potentie om op meerdere manieren heel nuttig te zijn. Dat het de bodemdaling remt is een belangrijke, maar zeker niet de enige. VIPNL doet er binnen het thema Klei in veen onderzoek naar (lees meer hier).
Zout, wat doet dat eigenlijk?
Maar werken met waddenslib heeft natuurlijk wel een ‘maar’: want wat doet de zoute slib met je bodem en de gewasopbrengst? Precies dat probeert onderzoeker Maaike van Agtmaal (Louis Bolk Instituut) met haar team te onderzoeken.
Daarvoor smeren ze in plots van een paar vierkante meter 2 centimeter klei uit: onbewerkte klei, half-ontzilte klei en klei die zo veel mogelijk is ontzilt. In een paar weken verbrokkelt het slib en wordt de klei door de bodem opgenomen. De plots met klei worden vergeleken met plots zonder behandeling en plots met eenzelfde hoeveelheid zout water. Zo zien de onderzoekers wat het effect is van de klei, wat het effect is van het zout, en of het zinvol is het waddenslib (deels) te ontzouten.
(Tekst gaat verder onder de foto.)
Bodemleven in shock
In de proefopstelling nemen spuiten al het vocht op uit de bovenste grondlaag en op 40 centimeter diep, om te kijken tot hoever het zoute water dringt en wat er gebeurt met de pH. In de bodem steken stripjes plexiglas met kleine gaatjes tot 1,5 mm doorsnede. Daarin een smakelijk mengsel wormenvoer. Hoeveel gaatjes na verloop van tijd zijn leeggegeten is een maat voor activiteit van het bodemleven.
De onderzoekers kijken naar de veenafbraak en naar het effect op grasproductie. “Het meeste gras kan best wat zout hebben, maar het waddenslib is wel erg zout”, zegt Van Agtmaal. Nog interessanter is het effect op het bodemleven. Bodemleven is belangrijk voor de gezondheid van de bodem en de opbrengst van het land. “We verwachten dat het zout zorgt voor een tijdelijk shockeffect op het bodemleven. De vraag is hoe snel dat bodemleven zich dan weer weet te herstellen.”
In een korte video vertelt Maaike van Agtmaal over de proef met zout waddenslib. Ook aan het woord komt melkveehouder Minne Holtrop, die met een proefperceel meedoet aan het onderzoek binnen Klei in veen.
