Succesvolle proeven
Het profielkeren op de proefvelden in Friesland en Rouveen is succesvol uitgevoerd: het veen ligt nu dieper, het zand bovenop en de grasmat is alweer hersteld. De percelen zijn dus gewoon bruikbaar gebleven.
Veenweidegebieden zijn waardevol voor natuur en landbouw, maar vormen ook een bron van broeikasgassen. Als veen droog komt te liggen, komt er zuurstof bij. Het veen wordt dan afgebroken door bacteriën (veenoxidatie) en bij dat proces komen koolstofdioxide (CO2), methaan (CH4) en in kleinere hoeveelheden lachgas (N2O) vrij, broeikasgassen die zorgen voor het verder opwarmen van de aarde.
Om uitstoot van broeikasgassen uit veen te verminderen is het belangrijk om slimme oplossingen te vinden die passen bij het gebruik van het land. Bij bodems met een dunne veenlaag is profielkeren zo’n mogelijke innovatieve methode. Bij profielkeren wordt het bodemprofiel letterlijk omgekeerd. Zand dat onder het veen ligt wordt naar boven gehaald en het veen wordt dieper gebracht, zoveel mogelijk onder de grondwaterspiegel. Daardoor kan er minder zuurstof bij en dat remt de uitstoot van broeikasgassen sterk af. Helemaal stoppen lukt niet omdat er ook bacteriën zijn die het veen zónder zuurstof langzaam afbreken. Maar dat gaat wel veel trager.
Op verschillende proefvelden in het Friese Veenweidegebied en het veengebied in Rouveen (Overijssel) wordt onderzocht hoe profielkeren invloed heeft op de uitstoot van broeikasgassen. Het is tegelijk interessant te weten wat de invloed is op de bodemvruchtbaarheid, het bodemleven en de droogtegevoeligheid.
Het voornemen van de Nederlandse overheid is om in 2030 de broeikasgasemissie uit het veenweidegebied te verlagen met 49% ten opzichte van 1990. Profielkeren is een van de methoden die kan helpen in de strijd tegen klimaatverandering. Doordat het veen weer onder de grondwaterspiegel komt te liggen stoot het minder CO2 uit. Als profielkeren op grotere schaal wordt toegepast, kan het een belangrijke bijdrage leveren aan het terugdringen van de uitstoot in Nederland. Daarnaast heeft het keren van bodemprofielen in veengebied andere voordelen:
Profielkeren is een kansrijke methode, maar het kan niet overal zomaar worden toegepast. De maatregel is vooral interessant bij gebieden waar de grondwaterspiegel niet verhoogd kan worden, het veenpakket niet te dik is (tot 1 meter) en het zand onder het veenpakket geschikt is voor landbouw. Profielkeren is vooral geschikt in veengebieden waarbij:
Klei zou in theorie ook kunnen werken. Klei is bovendien van nature vruchtbaar en heeft een positief effect op de draagkracht van de toplaag. Het heeft daardoor een positief effect op het landbouwkundig gebruik, maar het uiteindelijke effect is sterk afhankelijk van de dikte van de hoeveelheid aangebrachte klei en de oorsprong van dit materiaal. Er wordt binnen VIPNL geëxperimenteerd met zowel het keren van veen met zand als het aanbrengen van klei op veen.
TEAM
STAKEHOLDERS
DISCLAIMER
De ingreep in het bodemprofiel vraagt om zware machines en deskundigheid en dat maakt de ingreep ook relatief kostbaar. Zonder subsidies of samenwerking is het lastig om dit grootschalig uit te voeren.
Ondanks dat profielkeren een maatregel is die kan helpen de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, levert de aanpak ook discussie op. Dat komt vooral doordat het keren van de bodem gevolgen kan hebben voor andere waarden:
Het is nog niet precies bekend hoe groot het effect van profielkeren op de uitstoot van broeikasgassen daadwerkelijk is, omdat er nog weinig (lange-termijn)metingen zijn gedaan. Voor de toekomst is het dus wel belangrijk dat er meer onderzoek wordt gedaan naar de effecten op lange termijn. Hoeveel uitstoot kan er precies worden bespaard? En wat betekent het voor het landbouwkundig gebruik, de natuur, bodemkwaliteit en waterhuishouding op de langere duur?
Het project bevindt zich momenteel in fase -3 van het innovatiefunnel, ideeën. Het profielkeren op de proefvelden is technisch goed gelukt en de bodem is zich nu aan het zetten. De daadwerkelijke klimaateffecten moeten nog worden gemeten.
Munnekeburen
Rouveen
Overlagen valt onder het thema bodem maar is gerelateerd aan de andere thema’s landgebruik en integrale bedrijfsvoering.
Landgebruik: Profielkeren heeft invloed op het landgebruik. Door de onderliggende zandlaag naar boven te halen kunnen percelen eerder in het jaar worden bewerkt wat ten voordele is van het landbouwkundig gebruik van het perceel.
Integrale bedrijfsvoering: Profielkeren is een praktische maatregel voor integrale bedrijfsvoering. Door het keren wordt er gewerkt aan het optimaliseren van de landbouwkundige bedrijfsvoering met een lage broeikasgasuitstoot door veenoxidatie.