Greppelinfiltratie

Wat is Greppelinfiltratie?

Greppelinfiltratie wordt gezien als een goedkope, laagdrempelige manier om bodemdaling en broeikasgasemissies te reduceren. Het is een methode waarbij greppels – die zijn aangebracht voor de afvoer van overtollig regenwater – worden ingezet als infiltratiesysteem in de zomerperiode (mei tot eind oktober). De methode werd door boeren in de jaren ’50 tot ’70 al toegepast om verdroging tegen te gaan, maar is in de laatste decennia in de vergetelheid geraakt.

Door bestaande of nieuwe greppels permanent watervoerend te houden – in combinatie met een hoog slootpeil – is de verwachting dat in het zomerhalfjaar de grondwaterstand verhoogt, wat zou kunnen bijdragen aan het verminderen van maaivelddaling en broeikasgasemissie.

Waarom is het belangrijk?

Waar onderwaterdrains of drukdrains als maatregelen worden gezien voor intensieve landbouw, is greppelinfiltratie mogelijk juist een oplossing voor meer extensieve gebieden. Het gaat dan om lastig te bereiken gebieden als vaarpolders, maar ook NNN-gebieden in agrarisch beheer, knikpuntgebieden en dergelijke.

Wat het effect is van greppelinfiltratie in meer complete landbouwsystemen op de bedrijfsvoering, bijvoorbeeld een hoogwaterboerderij waarin meerdere vernattingsmaatregelen worden ingezet, is nog niet bekend. Ook is er nog weinig zicht op de effecten van greppelinfiltratie op de hoeveelheid broeikasgasemissies en over het mechanistisch begrip van het ontstaan hiervan.

CONTACT

Roel van Gerwen (Natuurlijke Zaken)

E-mailadres:
roel@vip-nl.nl

  • Roel van Gerwen (Natuurlijke Zaken)
  • Idse Hoving (Wageningen Lifestock Research)
  • Max Schellevis (Natuurlijke Zaken)
  • Henk Schilder (Wageningen Livestock Research)
  • Karel van Houwelingen (Kennis Transfer Centrum – Zegveld)
  • Agrariërs, pachters, TBO’s (Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Groninger Landschap, waterschappen en provincies)
  • Het ministerie van LVVN
  • Nationaal Onderzoeksprogramma Broeikasgassen Veenweiden (NOBV) en STOWA (Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer)
  • Water, Land en Dijken
  • Stimuland
  • Provincie Groningen
  • Provincie Utrecht
  • Veenweiden Innovatie Centrum (VIC)
  • Proefboerderij KTC Zegveld
  • Proeftuin Veenweiden Alblasserwaard
  • Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden
  • Wetterskip Fryslân; Waternet
  • Hoogheemraadschap Schieland en de Krimpenerwaard
  • Hoogheemraadschap van Delfland
  • Staatsbosbeheer
  • Natuurmonumenten
  • LandschappenNL
  • BoerenNatuur
  • Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

DISCLAIMER

Een mogelijk nadeel bij greppelinfiltratie is dat het risico op afvoer van  meststoffen via de greppel groter is. Door een groter aandeel open waterverdamping kan greppelinfiltratie leiden tot een hoger waterverbruik ten opzichte van waterinfiltratie met buisdrains. Bij intensieve begreppeling kan het aandeel methaan- en lachgasemissie vergroten.

Voorlopige resultaten

  • Klimaat en milieu

    Greppelinfiltratie verhoogt de grondwaterstand in een perceel door in de zomerperiode de greppels water te laten voeren uit de omringende sloten. Hoe dichter de greppels bij elkaar liggen, des te hoger is de grondwaterstand. 

    Lees meer

  • Ondernemers

    Ondernemers zijn enthousiast enerzijds en sceptisch anderzijds. Greppelinfiltratie is goedkoop en gemakkelijk te realiseren wanneer het slootpeil tot -20 cm beneden maaiveld gebracht wordt. Bij diepere slootpeilen kan actief water ingepompt worden.

    Lees meer

  • Maatschappij

    Maatschappelijk gezien is greppelinfiltratie een positieve maatregel, omdat deze vaak wordt toegepast in extensievere graslandpercelen die vaak meer kruidenrijk zijn en ook meer natuurwaarden hebben.

    Lees meer
  • Water

    De eerste resultaten van de grondwatermonitoring laten verschillen zien tussen het infiltratie- en referentiegedeelte.

    Lees meer

wet en regelgeving

De watervoerende greppels moeten volgens de regelgeving van RVO op dit moment buiten de mestboekhouding worden gehouden. De oppervlakte van het perceel neemt daardoor af met de oppervlakte van de greppels. Dit wordt door agrariërs als een nadeel beschouwd van deze maatregel.

Wanneer met een combinatie van greppelinfiltratie en slootpeilverhoging wordt gewerkt, dan is een omgevingsvergunning nodig bij het waterschap voor het doorvoeren van een peilverhoging. Slootpeilverhoging op peilvakschaal gebeurt vaak samen met het waterschap. Voor aanpassingen binnen een peilvak kan de ondernemer de maatregel vaak zelf regelen.

Stimuleringsregels

Er wordt momenteel gemeten aan greppelinfiltratie. Hierbij zijn grondwaterstand, watervraag en -kwaliteit en broeikasgasemissies van belang. Wanneer er voldoende bekend is over de maatregel en deze mee kan in de SOMERS systematiek, dan zullen bij LVVN ook stimuleringsmaatregelen worden gemaakt die het aantrekkelijker maken voor ondernemers om greppelinfiltratie in hun bedrijfsvoering in te brengen. Dit zal voornamelijk gelden voor de zomerperiode waarbij er een verdampingsoverschot is.

STAND VAN ZAKEN

Greppelinfiltratie zit tussen -2 en -1 in: minimaal werkende diensten, nog geen opgeschaalde pilots.

De proef is nog te recent gestart om al conclusies te kunnen trekken over resultaten. Eerst moet geruime tijd gemonitord en gemeten worden om te zien wat het effect op de grondwaterstanden en de emissiereductie daadwerkelijk is. In de beleidsintentie bodem- en water sturend van het ministerie van I&W wordt voorgesteld om in de veenweidegebieden een grondwaterstand van minimaal 40 cm onder maaiveld te realiseren. Aan de hand van de meetresultaten kan de gewenste greppelafstand vastgesteld worden om dit te bereiken.

In 2024 is gestart met het monitoren van de grondwaterstanden. Verder is de botanische samenstelling van het grasland en de greppels gekarteerd en is eind mei gestart met het monitoren van de waterkwantiteit en -kwaliteit op drie van de negen locaties. Voor het meten van de waterkwantiteit zijn bi-directionele debietmeters geplaatst die een minimale meetcapaciteit hebben van 1 cm per seconde.

Lees meer

TIJDLIJN

Pilotlocaties

1
2
3
4
5
6
7
8
9
1

Oostpolder | Groningen (natuur)

2

Lytse Deelen | Friesland (natuur)

3

Warniahuizen | Friesland (agrarische natuur)

4

Liergouw | Noord-Holland (agrarisch)

5

Brandwijksedijk | Zuid-Holland (agrarisch)

6

Donkse Laagte | Zuid-Holland (natuur)

7

KTC Zegveld | Utrecht (agrarisch)

8

Zuiderveen | Noord-Holland (agrarische natuur)

9

Barsbeker
binnenpolder |
Overijssel (natuur)

Relatie met andere VIPNL thema’s

Greppelinfiltratie valt onder het innovatiespoor water, samen met onder andere het thema Veenweidesloot van de toekomst (VeeST).

Er is een relatie tussen de infiltratiemaatregel, greppelinfiltratie, het graslandgebruik en diergezondheid door de extra vernatting die dit tot gevolg kan hebben, voor zowel gangbare melkveehouderij als natuurbeheer. Een innovatie die dit probleem zou kunnen verminderen is draadloos dynamisch beweiden, waarbij koeien met een GPS systeem uit de greppels kunnen worden gehouden. Dit zou ook het risico op leverbot nabij natte greppels kunnen verminderen.

CONTACT

Roel van Gerwen (Natuurlijke Zaken)

E-mailadres:
roel@vip-nl.nl