Onderzoek naar het effect van het opbrengen van een dun laagje klei bovenop het veen die langzaam met het veen mengt. Dit kan verbranding van het veen vertragen en daarmee de uitstoot van CO2 verminderen.
Binnen het VIPNL-programma innoveren en ontwikkelen we maatregelen tegen broeikasgasemissies uit het veenweidegebied.
Een van de mogelijke maatregelen, met de naam ‘Klei in Veen’, is het toevoegen van kleideeltjes aan het veen. Door het opbrengen van een dun laagje klei die in het veen zakt, kan de oxidatie van organische stof geremd worden en daarmee de uitstoot van CO2.
Deze remming is in laboratoriumproeven waargenomen. Op dit moment onderzoeken we in samenwerking met het Nationaal Onderzoeksprogramma Broeikasgassen Veenweiden (NOBV) of deze remming ook in de veenweiden optreedt en proberen we het mechanisme te begrijpen waarmee de afbraak van organische stof wordt geremd. Omhult de klei de organische stof, waardoor deze beschermd is? Vermindert de klei de toevoer van zuurstof naar de poriën waar de afbraak plaatsvindt? Of remt de klei de activiteit van enzymen die de afbraak van organische stof katalyseren?
Dat begrip is nodig om te weten of deze maatregel ook in de praktijk effectief is en is er nog niet voldoende. Dat betekent dat deze maatregel pas geschikt is voor grootschalige implementatie als we dat mechanisme beter begrijpen.
Tegelijkertijd onderzoeken we – om snel te kunnen doorschakelen als de effectiviteit bewezen is – allerlei praktische uitdagingen, zoals het opbrengen van de klei, de beschikbaarheid van grote hoeveelheden klei en of een herhaling nodig is.
Zodat we, als we enigszins zeker zijn van het mechanisme en de effectiviteit in de praktijk, snel door kunnen met de implementatie van deze maatregel.
TEAM
STAKEHOLDERS
DOWNLOADS
DISCLAIMER
Klei in Veen is een maatregel die een hoog draagvlak heeft bij boeren, omdat de verwachting is dat de waterstand niet omhoog hoeft wanneer er Klei in Veen wordt gerealiseerd. Het onderzoek is nog niet ver genoeg gevorderd om dit ook daadwerkelijk te kunnen concluderen. De maatregel kan nog niet grootschalig worden uitgerold. Ook zijn de logistiek (vervoeren van grote hoeveelheden klei naar een locatie) en het effect op de biodiversiteit nog aandachtspunten.
Het project bevindt zich momenteel in fase 2 van de innovatiefunnel, complete concepten.
Afgelopen periode zijn alle demovelden gemonitord. In elk veld is een serie agronomische metingen gedaan van bodemchemische en fysische parameters, is gemeten hoe de klei over de veenbodem verdeeld is, is gekeken naar o.a. worteldichtheid en waterinfiltratie met en zonder kleitoepassing. Ook is het eerste deel van de zilte slibproef afgerond, waarin gekeken is naar de toxische effecten van het zout uit het slib op bodemleven en grasgroei. Er is een nieuwe proef gestart om de wisselwerking tussen waterstand en de inspoeling van kleideeltjes te meten. Hiervoor zijn intacte veenkolommen uit Zegveld en uit de Groote Veenpolder genomen die in de botanische tuinen van de Universiteit Utrecht zijn neergezet in een speciale opstelling waarin de waterstand kan worden gereguleerd. Per september 2023 is een promovendus aan de Vrije Universiteit gestart die haar promotieonderzoek doet om de mechanismen achter de werking van Klei in Veen te ontrafelen.
Er zijn verschillende proeven gestart, zowel in het laboratorium als in het veld. Er zijn 18 demosites waaronder de plaatsen die hieronder genoemd staan.
Hier zijn ook 2 NOBV-meetsites en 3 kleipaletten. Deze zijn verspreid over de provincies Utrecht, Zuid-Holland, Noord-Holland en Friesland.
Delfstrahuizen| Friesland
Groote Veenpolder | Friesland
De Rijp | Noord-Holland
Middenbeemster | Noord-Holland
Rondehoep | Noord-Holland
Wilnis | Utrecht
Aarlanderveen | Zuid-Holland
Zegveld | Utrecht
Krimpenerwaard | Zuid-Holland
Het thema Klei in Veen valt onder het innovatiespoor Bodem. Omdat het een maatregel is waarbij de veehouderij kan worden gecontinueerd, heeft het thema een relatie met integrale bedrijfsvoeren (Boeren op hoog water). Verder moet het toepassen van Klei in Veen vaak worden gecombineerd met een verhoogde grondwaterstand, dus er is ook een relatie innovatiespoor water.
Themasheet Natte teelten